دسته بندی ها

پمپ دنده ای نوعی از پمپ های جابجایی مثبت دورانی است. در این نوع پمپ ها با دور شدن دندانه های در حال دوران، در محل تماس دنده هـا، در اثر خلاء نسبی سیال به داخل پمپ کشیده شده و در سمت دیگر با محبوس شدن سیال بین دنده و پوسته، فشار سیـال افزایش می یابد و نهایتا سیـال به سمت خروجی هدایت می شود.

پمپ دنده ای

پمپ دنده ای (Gear Pump) که با نام پمپ غلیظ کش نیز از آن یاد می‌شود، پمپی از نوع جابجایی مثبت است که حجم ثابتی از سیال را در خود محصور کرده و سپس آن را با استفاده از دنده‌ها انتقال می دهد. این پمپ در هنگام پمپاژ یک جریان یکنواخت و صاف را متناسب با سرعت چرخش دنده‌های خود فراهم می‌سازد.
پمپ‌های دنده ای از عمل چرخش دنده‌ها برای انتقال مایعات استفاده می‌کنند. دنده ها در ورودی پمپ ایجاد مکش می‌کنند که در نتیجه آن سیال، به داخل پمپ کشیده شده و در داخل حفره‌های دنده‌های پمپ قرار می‌گیرد و در نهایت به لوله خروجی و تخلیه مایع منتقل می‌شود.
همانطور که گفته شد پمپ دنده ای با استفاده از چرخش چرخدنده، انرژی مکانیکی را به انرژی سیال تبدیل می‌کند. این پمپ‌ها انواع سیال با ویسکوزیته پایین و بالا را پمپاژ می‌کنند و برای استفاده طولانی مدت برای پمپاژ مایعات چسبناک مانند روغن بسیار مؤثر هستند. در این مطلب علاوه بر معرفی انواع پمپ دنده ای، قسمت‌های اصلی و اجزای پمپ دنده ای که یکی از محبوب‌ترین پمپ‌های جابجایی مثبت است به تفصیل توضیح داده خواهد شد. پمپ جابجایی مثبت که پمپ PD نیز نامیده می‌شود، سیال را از طریق عمل مکانیکی فشرده می‌کند؛ درست برخلاف پمپ گریز از مرکز که سرعت را به فشار تبدیل می‌کند. این پمپ‌ها خودمَکِش (Self Prime) هستند. اگر به این موضوع علاقه‌مندید تا پایان این مطلب، همراه ما باشید.

به طور کلی دو نوع از این پمپ وجود دارد: پمپ دنده ای خارجی و پمپ دنده ای داخلی اجزای پمپ دنده ای در هر ۲ نوع یکسان است و تفاوت در طراحی آن‌ها است. در نوع اول، دو چرخ‌دنده یکسان با یکدیگر درگیر می‌شوند و سیال را به سمت خروجی هدایت می‌کنند. این نوع از پمپ به‌عنوان پمپ دنده‌ای خارجی شناخته می‌شود. در نوع دوم، یک چرخ‌دنده کوچک داخل یک چرخ‌دنده بزرگ‌تر قرار می‌گیرد. به این نوع پمپ، پمپ دنده‌ای داخلی یا پمپ ماه و ستاره می‌گویند. چرخ‌دنده‌های به‌هم‌پیوسته، حجم ثابتی از سیال را دربر می‌گیرند و سپس با چرخش خود، آن را منتقل می‌کنند. با این طراحی، جریانی مداوم و بدون پالس، متناسب با سرعت چرخش چرخ‌دنده‌ها تأمین می‌شود. در واقع میزان دبی و فشار سیال عبوری با سرعت چرخش چرخ‌دنده، به‌صورت دقیق قابل کنترل است.

از انواع پمپ دنده ای برای پمپاژکردن سیال‌هایی مانند اسیدها، بازها، پلیمرها، سوخت، افزودنی‌های شیمیایی و همچنین موادی مانند رنگ، رزین حلال‌ها و الکل، صابون مایع، مواد غذایی مانند کره بادام زمینی و شربت ذرت، انواع روغن خوراکی و روان‌کارهای صنعتی، سیستم انتقال قدت و سیستم‌های هیدرولیک استفاده می‌کنند. حداکثر فشار کاری برای پمپ دنده‌ای معمولاً ۲۱۰ بار (۲۱۰۰۰ کیلو پاسکال) و حداکثر سرعت ۳۰۰۰ دور در دقیقه است.
پمپ های دنده ای تعداد محدودی قطعات متحرک دارند و بسیار جمع و جور و ساده هستند. این پمپ‌ها از نظر مقایسه‌ای قادر به پمپاژ سیالات با فشار تولید شده توسط پمپ های رفت و برگشتی یا دبی پمپ های گریز از مرکز نیستند، اما فشار و بازدهی بالاتری نسبت به پمپ های پره‌ای یا پمپ های گوشواره ای دارند. پمپ‌های دنده ای به طور ویژه و خاص برای پمپاژ روغن (اویل پمپ دنده ای) و سایر مایعات دارای ویسکوزیته بالا مناسب هستند.
پمپ های دنده خارجی به دلیل پشتیبانی از شفت سفت‌تر و تحمل بیشتر، قادر به حفظ فشار و دبی بالاتر هستند. پمپ های دنده‌ای داخلی دارای قابلیت مکش بهتری بوده و برای مایعات ویسکوزیته بالا مناسب هستند. هرچند این پمپ‌ها دارای دامنه عملیاتی مفید برای ویسکوزیته از 1 تا بیش از 1 میلیون سانتی پواز هستند.
از آنجا که خروجی با سرعت چرخش ارتباط مستقیم دارد، پمپ های دنده ای معمولا برای عملیات مترینگ و مخلوط سازی مورد استفاده قرار می‌گیرند. پمپ های دنده ای می‌توانند برای پمپاژ مایعات تهاجمی طراحی شوند. اگرچه این پمپ ها معمولا از آهن یا استنلس استیل ساخته می‌شوند، اما آلیاژها و کامپوزیت‌های جدیدی نیز وجود دارند که اجازه می‌دهد تا این پمپ ها مایعات خورنده مثل اسید سولفوریک، هیپوکلرید سدیم، کلرید آهن و هیدروکسید سدیم را نیز پمپاژ کنند.
علاوه بر این، پمپ های دنده ای خارجی می‌توانند در کاربردها و مصارف هیدرولیکی، که به طور معمول در وسایل نقلیه، ماشین‌های مخصوص بلند کردن اجسام و تجهیزات کارخانه مورد نیاز است، بکار روند.
چرخش معکوس یک پمپ دنده ای با استفاده از روغن پمپاژ شده از بخش‌های دیگر در یک سیستم، یک موتور هیدرولیک (پمپ دنده‌ ای هیدرولیک) ایجاد می‌کند. این قابلیت برای تامین نیرو در مواردی که استفاده از تجهیزات الکتریکی نیازمند فضا، پرهزینه یا غیرممکن است؛ بسیار مفید است. برای مثال، تراکتورها و دستگاه‌های تراش به پمپ های دنده ای خارجی با موتور محرک مجهز می شوند، تا نیروی مورد نیاز برای سرویس‌های خود را تأمین کنند.